Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Tiyatroda Dramaturginin ve Dramaturgun Yeri ve İşlevi
Dramaturgi, sadece metin seçme, inceleme ve çözümleme görevi yüklenmiş bir çalışma alanı olarak değil, bir yorum kaynağı olarak da görülmektedir artık; yani yorumun oluşturulmasında dramaturgi çalışmaları temel oluşturur.
Bilinçli ve titiz bir dramaturgi çalışması yapılmadığında metin ile gösteri arasında ya bir kopukluk baş gösterir, ya da denetimsiz, kendi dışında bir şeyler söyleyen, rasgele bir bağlantı kurulmuş olur. Dramaturgi, toplumsal sorunlarla hesaplaşmaya yönelen akılcı ve eleştirel bir tutum izlediğinde başarılı olur.
“Dramaturgların dramaturgi hakkında vardığı genel kanı, dramaturginin yalnızca bilgi toplama ve çözümlemeden çok, bildiğimizi sandığımız, dahası emin olduğumuz olguları bozma, tersyüz etmedir; bilinçaltına ittiğimiz, içselleştirdiğimiz kalıpları kırmadır, insanın kendi kendini aşma çabasıdır.”[4]
Dramaturginin görevi sahneleme çalışmasında metindeki düşünce dizgesinin ortaya çıkarılmasından sorumlu olmaktır. Oyunu her yönüyle inceler, açımlar, gösterilmek istenilen şeyi saptar ve herkesin algılayabileceği bir biçimde tiyatro diline aktarır.Dramaturgi çalışmalarını asıl amacı, oyunu yazın dilinden sahne diline aktarmak ve bunu denetlemektir.
Dramaturgi çalışmalarında dikkat edilmesi gereken bir başka konu da esnek olunması gerektiğidir. Ancak bu sayede metnin sahnedeki yaşamını bir tek sahneleme biçimiyle sınırlamaktan kaçınmaktır.
Dramaturg, yönetmen kadar oyunun ayrıntılarıyla boğulmadığı için, oyuna dışarıdan bakan bir göz olarak da davranır, davranmalıdır. Çünkü dramaturg oyunun ilk izleyicisi, ilk eleştirmenidir de ayrıca. Tüm bunları bir öneri niteliğinde sunar yönetmene, yönetmen gibi karar verme yetkisine sahip değildir.
Günümüzde Dramaturgun İşlevi
Bir oyunun sahnelenmeye düşünülmesiyle birlikte karşımıza çıkacak ilk kişi dramaturgdur. Çünkü dramaturg öncelikle oyun metninden sorumludur. Sahnelenecek oyun metnini, oyunun öz ve biçim açısından özelliklerini, yapısını, dilini, içerdiği çeşitli anlamları vb. göz önünde tutarak çeşitli açılardan inceler, çözümler ve yorumlar. Oyunun ana ve yan temalarını çıkartır, yazarın gönderme alanlarını, iletisini, bugünün izleyicisine ne söylediğini ya da ne söyleyebileceğini belirtir. Oyunun sahnelenmeye ne denli uygun olduğunu saptar.
Oyun seçimi dramaturgun kendi kişisel beğenisine dayalı olmamalıdır. Bunun yerine belli değerlendirme ölçütlerine dayanmalıdır. Bu ölçütlerden bazıları:
• “Oyunun konusu nedir ve bu konu nasıl işlenilmekte?
• Yapıt, dil, üslup, dramatik kurgu vb. açısından yaratıcı öğeleri içermekte mi yoksa bildik kalıplarımı tekrar etmekte?
• Öz ve biçim açısından bir bütünleşme söz konusu mu, yoksa oyunda tutarsızlıklar mı var?
• Yazar özgün mü, inandırıcı mı, yoksa oyunda bir oturmamışlık mı var?
• Yapıt çok anlamlı mı, yönetmene ve oyunculara yaratıcılıklarını kullanma olanağını tanıyor mu, yoksa tek düze ve yavan mı?”[5]
Dramaturgi tanımı bir kenara, dramaturgun yaptığı işler nedeniyle kendisine bir tanım getirilmekte zorlanılır. Dramaturgun tiyatroda içindeki yeri ve işlevini daha iyi açıklayabilmek amacıyla, yaptığı işleri iki ana kümede toplayabiliriz:
1-Sahne dışı çalışmalar
2-Sahne üstü çalışmalar
1- Sahne Dışı Çalışmalar:
Dramaturgun sahne dışında yaptığı işler;
a-Oyun okuma, araştırma: Burada benimsenen amaç dramaturgun bağlı bulunduğu tiyatroya gelen oyunları okumak, benimsenmiş kültür politikası doğrultusunda yeni veya eski oyun araştırmaları yapmak. Çalıştığı tiyatronun repertuarına uysun uymasın, yerli, yabancı, klasik, çağdaş geniş bir oyun dağarcığına sahip olmalıdır.
b-Repertuar çalışması: Repertuar oluşturmada üstünde durulması gereken nokta, bir oyunun seçilme nedeni, bunu sahnede yansıtma yolları ve oyunun nasıl bir sahnede, ne zaman ve hangi seyirci kitlesine gösterileceği olmalıdır. Tek tek seçilen oyunlar oluşturdukları bütün içinde tutarlı bir çizgi izlemelidirler.
c-Tiyatronun yayınları: Tiyatro yayınları denilince akla ilk gelen, oyunun dekoru, kostümü, ışığı gibi vazgeçilmez olan broşürdür. Broşürün asıl amacı oyunla ilgili bilgi vermek ve biraz da olsa gösteriye hazırlamaktır. Bir broşürün hazırlanması, yayımlanacak yazıların seçilmesi fotoğrafları seçimi vb. şeyler de dramaturgun görevleri arasındadır. Aynı zamanda yine seyirci bilinçlendirme amaçlı çıkarılan dergiler de dramaturgun sorumluluğu altındadır.
2- Sahne Üstü Çalışmalar
Sahne üstü çalışmalar, metnin seçilmesinden, sahne üzerinde gösterimin tamamlanmasına kadar sürer. Sahne üstü çalışmalar üç ana başlık altında toplanabilir;
a- Metin incelemesi, araştırması: Sahneye konacak metnin incelenmesi ve gereken araştırmanın yapılması sahne üstü çalışmalarının ilk ve önemli bir aşamasıdır. Amaç genelden başlayan bir okuma ile daha sonra yavaş yavaş asıl söylenmek istenilenin bulunmaya çalışılmasıdır.çünkü bu uğraşın genel amacı yazın dilini sahne diline çevirmektir. Bu bölümde metindeki parantez içleri, oyun kişilerinin sayıları, yaşları, cinsiyetleri, belirtici özellikleri, kiminle, nasıl konuştukları, mekanın belirlenmesi, oyun örgüsü, vb. çalışmalar yapılır. Daha önce de belirtildiği gibi sahnelemeye geçmeden önce önemli bir aşamadır ve düzgün bir şekilde hazırlanması sağlam bir alt yapı hazırlayacaktır.
b- Masa başı çalışması: Masa başı çalışmalarında, oyunu seyirciye taşıyacak, onu seyirciye götürecek gerçek kişiler bir araya gelir, metin ve sahneleme konusunda bilgi alış verişi gerçekleşir. Ayrıca masa başı çalışmalarında ilk kez roller sese bürünür. Bir anlamda ilk provadır ve metinden sahneye geçişte ara çizgiyi oluşturur.
c- Sahne provalarıaha önceden üzerinde uzun uzun düşünülen sahneleme için kullanılacak malzemelerin, öğelerin (dekor, kostüm, ışık vb.) kısacası metnin sahnede yaşayabilmesi için denemelerin yapıldığı alandır. Dramaturgun bu evrede yaptığı iş daha çok denetenliktir. Daha önceden belirlenmiş olan ana öğelerin uygulanıp uygulanmadığına veya düşünülenin ne şekilde uygulandığına bakar. Özellikle uygulamaya geçildiğinde dramaturgun görevi bir kat daha artar. Çünkü bu süreçte yönetmen oyunun ayrıntılarıyla uğraştığı için, oyuna dışardan bakacak ve onu yanlış gördüğü yerlerde uyaracak bir bilinçli göze ihtiyaç vardır. Bu da dramaturgdan başkası değildir.
Dramaturgide güdülen amaç tabi ki bilinçli insanlar yetiştirmek, insanların yaptıkları işlerden haberdar olmalarını sağlamaktır. Ancak bu şekilde anlatılmak istenen şey karşı tarafa ulaşabilir.
Reji Kavramı:
“Sahnelemeyi sahnesel sanatsal olarak gerçekleştiren kişi. Sahnelemeden sorumlu ve sahnelemeyi yürüten kişi olarak yönetmenin görevleri şunlardır. (dramaturgla birlikte) ön çalışma evresinde okuma, ders ve seminerler düzenlemek, oyun çözümlemesi yapmak (Sahne tasarımcıları ve sahne teknikçileriyle birlikte) sahne tasarımı temel fikrini saptamak, giysi tasarımı seçimini gerçekleştirmek, sahne teknik özelliklerini belirlemek;( yönetici ve oyuncularla birlikte) rol dağılımını düzenlemek; (yönetmen, yönetmen yardımcısı, yapım dramaturgu, sahne ve giysi tasarımcısından oluşan)yönetim ekibini oluşturarak sahneleme düşüncesini geliştirmek; ön çalışmalarla birlikte sahneleme sürecine geçmek; oyuncularla çalışarak rollerin incelenmesini ve biçimlendirilmesini sağlamak. ( hareketlerin yönetimi) ; tek tek sahneleri görsel ve mekansal olarak biçimlendirmek(sahne yönetimi); teknik oluşumu düzenlemek (ışıklama, sahne tekniği, projeksiyon, sahne etmenleri, müzik vb.) temsil süresince oyunu denetlemek.
Böylece yönetmenin görevleri, sahnelemenin özelliklerine bağlı olarak 4 ana öbekte toplanabilir: 1ramatik metin dilini sahne diline çevirmek, 2- Eş güdümü sağlamak, 3- sahnesel biçimlendirme ve yorumlamayı gerçekleştirmek, 4- oyuncuları çalıştırmak
Özetle dile getirmek gerekirse yönetmen sahne mekanını (görsel boyutu içinde) devinimle değerlendiren (biçimlendiren) kişidir. Yönetmen drama sanatı açısından yorumlayıcı, tiyatro sanatı açısından yaratıcı sanatçıdır. Yönetmenin uygulayımı yazınsal metne, dramaya bağlı yorumlama olabil[6]eceği gibi, dramatik yapının eleştirel dönüşüme uğratılması biçiminde giderek dramatik metinden bütün bütüne özgür serbest yapım biçiminde olabilir.”1
Tarih: 2016-03-02 01:56:14 Kategori: Sözlük
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Tiyatroda Dramaturginin ve Dramaturgun Yeri ve İşlevi Nedir
Dramaturgi, sadece metin seçme, inceleme ve çözümleme görevi yüklenmiş bir çalışma alanı olarak değil, bir yorum kaynağı olarak da görülmektedir artık; yani yorumun oluşturulmasında dramaturgi çalışmaları temel oluşturur.
Bilinçli ve titiz bir dramaturgi çalışması yapılmadığında metin ile gösteri arasında ya bir kopukluk baş gösterir, ya da denetimsiz, kendi dışında bir şeyler söyleyen, rasgele bir bağlantı kurulmuş olur. Dramaturgi, toplumsal sorunlarla hesaplaşmaya yönelen akılcı ve eleştirel bir tutum izlediğinde başarılı olur.
“Dramaturgların dramaturgi hakkında vardığı genel kanı, dramaturginin yalnızca bilgi toplama ve çözümlemeden çok, bildiğimizi sandığımız, dahası emin olduğumuz olguları bozma, tersyüz etmedir; bilinçaltına ittiğimiz, içselleştirdiğimiz kalıpları kırmadır, insanın kendi kendini aşma çabasıdır.”[4]
Dramaturginin görevi sahneleme çalışmasında metindeki düşünce dizgesinin ortaya çıkarılmasından sorumlu olmaktır. Oyunu her yönüyle inceler, açımlar, gösterilmek istenilen şeyi saptar ve herkesin algılayabileceği bir biçimde tiyatro diline aktarır.Dramaturgi çalışmalarını asıl amacı, oyunu yazın dilinden sahne diline aktarmak ve bunu denetlemektir.
Dramaturgi çalışmalarında dikkat edilmesi gereken bir başka konu da esnek olunması gerektiğidir. Ancak bu sayede metnin sahnedeki yaşamını bir tek sahneleme biçimiyle sınırlamaktan kaçınmaktır.
Dramaturg, yönetmen kadar oyunun ayrıntılarıyla boğulmadığı için, oyuna dışarıdan bakan bir göz olarak da davranır, davranmalıdır. Çünkü dramaturg oyunun ilk izleyicisi, ilk eleştirmenidir de ayrıca. Tüm bunları bir öneri niteliğinde sunar yönetmene, yönetmen gibi karar verme yetkisine sahip değildir.
Günümüzde Dramaturgun İşlevi
Bir oyunun sahnelenmeye düşünülmesiyle birlikte karşımıza çıkacak ilk kişi dramaturgdur. Çünkü dramaturg öncelikle oyun metninden sorumludur. Sahnelenecek oyun metnini, oyunun öz ve biçim açısından özelliklerini, yapısını, dilini, içerdiği çeşitli anlamları vb. göz önünde tutarak çeşitli açılardan inceler, çözümler ve yorumlar. Oyunun ana ve yan temalarını çıkartır, yazarın gönderme alanlarını, iletisini, bugünün izleyicisine ne söylediğini ya da ne söyleyebileceğini belirtir. Oyunun sahnelenmeye ne denli uygun olduğunu saptar.
Oyun seçimi dramaturgun kendi kişisel beğenisine dayalı olmamalıdır. Bunun yerine belli değerlendirme ölçütlerine dayanmalıdır. Bu ölçütlerden bazıları:
• “Oyunun konusu nedir ve bu konu nasıl işlenilmekte?
• Yapıt, dil, üslup, dramatik kurgu vb. açısından yaratıcı öğeleri içermekte mi yoksa bildik kalıplarımı tekrar etmekte?
• Öz ve biçim açısından bir bütünleşme söz konusu mu, yoksa oyunda tutarsızlıklar mı var?
• Yazar özgün mü, inandırıcı mı, yoksa oyunda bir oturmamışlık mı var?
• Yapıt çok anlamlı mı, yönetmene ve oyunculara yaratıcılıklarını kullanma olanağını tanıyor mu, yoksa tek düze ve yavan mı?”[5]
Dramaturgi tanımı bir kenara, dramaturgun yaptığı işler nedeniyle kendisine bir tanım getirilmekte zorlanılır. Dramaturgun tiyatroda içindeki yeri ve işlevini daha iyi açıklayabilmek amacıyla, yaptığı işleri iki ana kümede toplayabiliriz:
1-Sahne dışı çalışmalar
2-Sahne üstü çalışmalar
1- Sahne Dışı Çalışmalar:
Dramaturgun sahne dışında yaptığı işler;
a-Oyun okuma, araştırma: Burada benimsenen amaç dramaturgun bağlı bulunduğu tiyatroya gelen oyunları okumak, benimsenmiş kültür politikası doğrultusunda yeni veya eski oyun araştırmaları yapmak. Çalıştığı tiyatronun repertuarına uysun uymasın, yerli, yabancı, klasik, çağdaş geniş bir oyun dağarcığına sahip olmalıdır.
b-Repertuar çalışması: Repertuar oluşturmada üstünde durulması gereken nokta, bir oyunun seçilme nedeni, bunu sahnede yansıtma yolları ve oyunun nasıl bir sahnede, ne zaman ve hangi seyirci kitlesine gösterileceği olmalıdır. Tek tek seçilen oyunlar oluşturdukları bütün içinde tutarlı bir çizgi izlemelidirler.
c-Tiyatronun yayınları: Tiyatro yayınları denilince akla ilk gelen, oyunun dekoru, kostümü, ışığı gibi vazgeçilmez olan broşürdür. Broşürün asıl amacı oyunla ilgili bilgi vermek ve biraz da olsa gösteriye hazırlamaktır. Bir broşürün hazırlanması, yayımlanacak yazıların seçilmesi fotoğrafları seçimi vb. şeyler de dramaturgun görevleri arasındadır. Aynı zamanda yine seyirci bilinçlendirme amaçlı çıkarılan dergiler de dramaturgun sorumluluğu altındadır.
2- Sahne Üstü Çalışmalar
Sahne üstü çalışmalar, metnin seçilmesinden, sahne üzerinde gösterimin tamamlanmasına kadar sürer. Sahne üstü çalışmalar üç ana başlık altında toplanabilir;
a- Metin incelemesi, araştırması: Sahneye konacak metnin incelenmesi ve gereken araştırmanın yapılması sahne üstü çalışmalarının ilk ve önemli bir aşamasıdır. Amaç genelden başlayan bir okuma ile daha sonra yavaş yavaş asıl söylenmek istenilenin bulunmaya çalışılmasıdır.çünkü bu uğraşın genel amacı yazın dilini sahne diline çevirmektir. Bu bölümde metindeki parantez içleri, oyun kişilerinin sayıları, yaşları, cinsiyetleri, belirtici özellikleri, kiminle, nasıl konuştukları, mekanın belirlenmesi, oyun örgüsü, vb. çalışmalar yapılır. Daha önce de belirtildiği gibi sahnelemeye geçmeden önce önemli bir aşamadır ve düzgün bir şekilde hazırlanması sağlam bir alt yapı hazırlayacaktır.
b- Masa başı çalışması: Masa başı çalışmalarında, oyunu seyirciye taşıyacak, onu seyirciye götürecek gerçek kişiler bir araya gelir, metin ve sahneleme konusunda bilgi alış verişi gerçekleşir. Ayrıca masa başı çalışmalarında ilk kez roller sese bürünür. Bir anlamda ilk provadır ve metinden sahneye geçişte ara çizgiyi oluşturur.
c- Sahne provalarıaha önceden üzerinde uzun uzun düşünülen sahneleme için kullanılacak malzemelerin, öğelerin (dekor, kostüm, ışık vb.) kısacası metnin sahnede yaşayabilmesi için denemelerin yapıldığı alandır. Dramaturgun bu evrede yaptığı iş daha çok denetenliktir. Daha önceden belirlenmiş olan ana öğelerin uygulanıp uygulanmadığına veya düşünülenin ne şekilde uygulandığına bakar. Özellikle uygulamaya geçildiğinde dramaturgun görevi bir kat daha artar. Çünkü bu süreçte yönetmen oyunun ayrıntılarıyla uğraştığı için, oyuna dışardan bakacak ve onu yanlış gördüğü yerlerde uyaracak bir bilinçli göze ihtiyaç vardır. Bu da dramaturgdan başkası değildir.
Dramaturgide güdülen amaç tabi ki bilinçli insanlar yetiştirmek, insanların yaptıkları işlerden haberdar olmalarını sağlamaktır. Ancak bu şekilde anlatılmak istenen şey karşı tarafa ulaşabilir.
Reji Kavramı:
“Sahnelemeyi sahnesel sanatsal olarak gerçekleştiren kişi. Sahnelemeden sorumlu ve sahnelemeyi yürüten kişi olarak yönetmenin görevleri şunlardır. (dramaturgla birlikte) ön çalışma evresinde okuma, ders ve seminerler düzenlemek, oyun çözümlemesi yapmak (Sahne tasarımcıları ve sahne teknikçileriyle birlikte) sahne tasarımı temel fikrini saptamak, giysi tasarımı seçimini gerçekleştirmek, sahne teknik özelliklerini belirlemek;( yönetici ve oyuncularla birlikte) rol dağılımını düzenlemek; (yönetmen, yönetmen yardımcısı, yapım dramaturgu, sahne ve giysi tasarımcısından oluşan)yönetim ekibini oluşturarak sahneleme düşüncesini geliştirmek; ön çalışmalarla birlikte sahneleme sürecine geçmek; oyuncularla çalışarak rollerin incelenmesini ve biçimlendirilmesini sağlamak. ( hareketlerin yönetimi) ; tek tek sahneleri görsel ve mekansal olarak biçimlendirmek(sahne yönetimi); teknik oluşumu düzenlemek (ışıklama, sahne tekniği, projeksiyon, sahne etmenleri, müzik vb.) temsil süresince oyunu denetlemek.
Böylece yönetmenin görevleri, sahnelemenin özelliklerine bağlı olarak 4 ana öbekte toplanabilir: 1ramatik metin dilini sahne diline çevirmek, 2- Eş güdümü sağlamak, 3- sahnesel biçimlendirme ve yorumlamayı gerçekleştirmek, 4- oyuncuları çalıştırmak
Özetle dile getirmek gerekirse yönetmen sahne mekanını (görsel boyutu içinde) devinimle değerlendiren (biçimlendiren) kişidir. Yönetmen drama sanatı açısından yorumlayıcı, tiyatro sanatı açısından yaratıcı sanatçıdır. Yönetmenin uygulayımı yazınsal metne, dramaya bağlı yorumlama olabil[6]eceği gibi, dramatik yapının eleştirel dönüşüme uğratılması biçiminde giderek dramatik metinden bütün bütüne özgür serbest yapım biçiminde olabilir.”1
Tarih: 2016-03-02 01:56:14 Kategori: Sözlük
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx